Một trong những thân hữu theo Đạo Cao Đài của chúng tôi, ông Gabriel Abadie
de Lestrac, có trình độ hiểu biết nhiều hơn những đại ký giả ở Ba-lê (Kinh đô
ánh sáng) dành cho tờ báo "VU" ngày 7-9-1932 một bài báo có kèm theo tài liệu
và tranh ảnh nói về Đạo Cao Đài. Khác hơn những kẻ giàu có nhờ phục vụ điều sai trái và
dối trá, ông Gabriel Abadie có thể chứng minh với biết bao nỗi đau khổ khi ông
bắt đầu nói sự thật về Đạo Cao Đài.
Khởi đầu từ năm 1926, trong một căn phố ở bên cạnh
Chợ Bến Thành Sài Gòn, tụ tập vài trí thức trẻ, tất cả đều là tín đồ Phật giáo,
để nghiên cứu Thần linh học trong khi nhàn rỗi. Tư tưởng đó dẫn họ đi đến những cuộc xây bàn, để
nghe những tiết lộ của một vị trong những vị thầy của họ là nhà Thần linh học
xác tín, đại diện Hội Thần linh học quan trọng nhứt của nước Pháp.
Những buổi khởi đầu xây bàn chưa thể kết luận được,
nhưng dần dần, với sự kiên nhẫn cao độ, đặc tánh của người phương Đông và loại
ra những người nào không có "điển"
để thay thế những bạn khác có khả năng tiếp điển khá hơn, họ ghi nhận được
nhiều kết quaû phi thường.
Lúc khởi đầu, họ thú nhận đã thông công được với
chơn linh của một vị hiền triết của nước Trung hoa thời xưa là Đức Lý Thái Bạch
(thế giới thường gọi Ngài là Li-Tai-Pé), một vị Homère của nước Trung hoa, Ngài
đã canh tân văn chương Trung hoa dưới triều đại thứ 13 nhà Đường (713-742), và
Ngài là một tín đồ nhiệt thành của Lão giáo, đã viết ra cho những trí thức trẻ nói trên một vài bài Thánh
giáo. Họ cũng tiếp tục nhận được như thế vài bài Thánh giáo của Đức Quan Thánh
Đế Quân, một vị Turenne của Trung hoa.
Lúc đầu những tín đồ mới nầy của Thần linh học hình
như xem việc xây bàn là một trò giải trí và sau đó nhanh chóng trở thành một
công việc huyền bí : sự đối thoại với các Đấng chơn linh thượng đẳng của thế
giới vô hình, nơi đây họ cầu xin những lời chỉ giáo của các Đấng ấy.
Nhưng việc dùng cái "bàn xây" để liên lạc với thế giới huyền bí dường
như ít tiện lợi, họ bộc bạch với các
Đấng thiêng liêng và họ được chỉ dạy dùng "Ngọc
cơ", giống như một cái mũ bằng mây và đồng thời noi theo sự hướng dẫn
của một trong những đồng bào của họ là ông Phủ Chiêu, rất thông thạo về Thần
linh học. Ông Phủ Chiêu theo giáo lý của Đức Phật Thích Ca và thực hành đạo đức
của Đức Khổng Tử, ông đã thông công được với các Đấng nầy từ nhiều năm qua và
nhận được một tiết lộ: Sự hiện hữu của Đấng Thượng Đế tối cao, Chúa tể càn khôn
vũ trụ, và Ngài là Đấng Cao Đài. Ông Phủ Chiêu chỉ dạy cho các vị trẻ tuổi nầy
cách sử dụng cây Ngọc cơ và tham dự vào các đàn cầu cơ.
Theo những lời khuyên nhủ của Đấng chơn linh, họ tự
giới thiệu với một người trong những đồng bào của họ, ông cựu quan chức Nam kỳ
và là Nghị viên Hội Đồng Chánh phủ, ông Lê Văn Trung, trong lúc ông nầy đang có
một cuộc sống phóng đãng và hưởng thụ tha hồ, không chuẩn bị vai tuồng mà ông
sắp được gọi đến để giao phó.
Sự nhập đạo của ông Lê Văn Trung thật huyền diệu.
Được hưởng ơn huệ, người ghiền thuốc phiện bỏ hút,
người ghiền rượu bỏ nhậu, người ấy ngưng ăn thịt cá, từ bỏ những thú vui xác
thịt, trở thành một người ăn chay trường và thực hành khổ hạnh giống như những
nhà sư khắc khổ nhứt.
Tiếp theo, trong một đàn cơ đáng ghi nhớ, tập hợp
nhiều người, cây ngọc cơ truyền lịnh cho Ngài Lê Văn Trung lãnh việc truyền bá
Đạo Cao Đài và ban cho Ngài danh hiệu “Giáo Tông” của một nền tôn giáo mới.
Về vấn đề đại đồng của Đạo Cao Đài, đạo huynh của
chúng tôi (ông Gabriel Abadie) giải thích rất hay ý nghĩa của từ ngữ Cao Đài:
- Cao Đài là danh từ tượng trưng Đấng Chí Tôn mà trong kỳ ba nầy, Đấng ấy sẽ hiển thị ở
Đông phương.
Ý tưởng của các tín đồ Cao Đài về đức tin mới là
Đấng Thượng Đế, sự giáo huấn của Ngài tùy theo mức tiến hóa của tinh thần nhơn
loại; tinh anh hơn thuở xưa, lần nầy Đấng Thượng Đế biểu thị bằng đường lối
thông công với các đồng tử, Ngài không muốn chấp nhận một người nào đặc ân sáng
lập Đạo Cao Đài. Hình thức mới mẻ về sự biểu thị của Đấng Chí Tôn làm cho tất
cả tôn giáo chịu dưới quyền lực của một vị sáng lập, là người cõi phàm, thì
không thích hợp tánh cách đại đồng, bởi vì các nhà tiên tri (tức là những vị
lãnh đạo tôn giáo) nổi lên chống lại những giáo lý được tuyên bố bởi các tôn
giáo khác, đối với những giáo lý mà họ chứng tỏ một sự không dung thứ đáng kể.
Giáo lý của Đạo Cao Đài phần lớn được trích ra từ
ba chánh đạo xưa của Á Đông : Phật giáo,
Lão giáo, Khổng giáo. Đạo Cao Đài giữ lại những nguyên tắc thuần túy
được nhìn nhận như là những chơn lý vĩnh cửu, bất biến của Thiên điều. nhưng
Đạo Cao Đài buộc phải khôi phục trong ý nghĩa chơn thật của nó một vài giáo điều đã bị biến đổi.
Được canh tân như thế nên giáo lý nầy dung hợp được tất cả tín
ngưỡng tôn giáo và thích ứng với những trình độ khác nhau của sự tiến hóa tâm
linh.
- Về phương diện luân lý, Đạo Cao Đài nhắc nhở con
người bổn phận và nghĩa vụ của mình, dạy con người biết cách cư xử đối với
chính bản thân mình, đối với gia đình, xã hội và đối với toàn nhơn loại.
- Về phương diện triết lý, Đạo Cao Đài giảng giải
sự khinh thường công danh quyền thế, sự phú quí xa hoa, tắt một lời là giải
thoát con người khỏi nô lệ vật chất để tìm kiếm sự sự yên tịnh tràn ngập trong
tâm hồn.
- Về phương diện thờ cúng, Đạo Cao Đài khuyên nhủ
thờ phượng Thượng Đế và tôn sùng các Đấng chơn linh thượng đẳng, lập thành hệ
thống thần bí uy nghiêm. Đạo Cao Đài nhìn nhận sự thờ cúng Tổ tiên được thiết
lập theo nguyên tắc của Phật giáo, nhưng chống lại sự dâng cúng các thứ thịt cá
và việc sử dụng các loại giấy vàng bạc.
- Về phương diện tâm linh, Đạo Cao Đài đồng ý với
các tôn giáo khác về sự hiện hữu của linh hồn sau khi thoát xác, sự tiến hóa
của linh hồn bởi nhiều kiếp luân hồi liên tiếp, những hậu quả sau khi chết của
những hành động do con người gây ra theo đúng luật Nhân quả báo ứng.
- Về phương diện tâm truyền, Đạo Cao Đài giảng đạo
cho các tín đồ đã được xét đoán là xứng đáng, những giáo huấn khải thị để cho
phép họ đạt đến hạnh phúc hoàn toàn bởi một tiến trình tiến hóa tâm linh.
Căn bản của giáo lý Cao Đài là thực hành điều thiện
và đức hạnh. Làm thế nào biết được bằng cách khác trong một tôn giáo hỗn hợp ba
hệ thống lớn của Đông phương : Khổng giáo, Phật giáo, Lão giáo, để chỉ giữ lại
những giáo huấn cao siêu nhứt và loại bỏ
những giáo huấn lạc hậu xem như là những
yếu tố mê tín và dốt nát ?
I. Đức Phật từ bi giảng dạy lòng tín ngưỡng và từ
thiện.
II. Giáo lý của Đức Lão Tử qui định sự tôn thờ chơn
lý và khuôn khổ đức tánh.
III. Đức Thánh Khổng Tử vạch ra con đường Trung
Dung.
Đấng Cao Đài gom lại các nguyên tắc lớn về bác ái
và nhân từ, do ba Đấng Giáo chủ Tam giáo giảng dạy, để thuyết giảng giáo lý của
tôn giáo mới, mà nơi đó, con người của tất cả các màu da, phải tiến đến những
khuôn khổ mới cho sự tạo lập một thế giới tốt hơn, một thế giới không có chiến
tranh và chinh phục và nơi đó các chủng tộc sẽ là huynh đệ với nhau.”
Đạo huynh của chúng tôi (ông Gabriel Abadie) trả lời điều phàn nàn của một ký giả cho rằng, trong Đạo Cao Đài, Đức Chúa Jésus
Christ chỉ là một Đấng thiêng liêng thuộc hàng thứ nhì:
"
Đấng Christ dùng làm gạch nối giữa Khổng giáo, Lão giáo và Phật giáo. Ngài được
đặt dưới các Đấng thiêng liêng ở viễn đông là vì Ngài đến thế giới nầy sau các
Đấng kia nhiều thế kỷ."
Vào năm 1932, ông Gabriel Abadie tiên đoán sẽ có
việc hà hiếp, ngược đãi không kềm chế
liên tiếp lâu dài và đau khổ đối với các tín đồ Cao Đài, và những thứ đó
không thể nào trốn khỏi, phần ông vẫn không hơn:
Tôn giáo mới hay Phật giáo canh tân, do sự khoan
dung nổi tiếng của các dân tộc viễn đông, không gây ra một cuộc tranh cãi nào
giữa sự thờ cúng xưa và sự thờ cúng cải cách ngày nay, bởi vì Đạo Cao Đài không
cố chấp tuyên bố rằng: trừ ra đạo đức và giáo lý của Đạo Cao Đài, thì bên ngoài
chỉ có những sai lạc và trừng phạt.
Trái lại, Đạo Cao Đài chứng tỏ sự tôn kính các tôn
giáo khác đã có những giáo huấn xứng đáng để nó tôn thờ và nó không ngần ngại đặt
hình ảnh Đấng Christ một cách vinh quang bên cạnh Đức Phật Thích Ca, Đức Lão Tử
và Đức Khổng Tử. Đạo Cao Đài muốn truyền
bá một nền đạo đức có giá trị chơn thật hơn là lo ngại về nguồn gốc. Không còn
thiếu, bản chất của giáo lý mới là luật pháp của ba Đấng Giáo chủ Tam giáo, nên
Đạo Cao Đài bảo toàn các tín ngưỡng xưa, những phong tục và những lễ nghi.
Người ta có thể tự hỏi, nhứt là những năm gần đây,
những nguyên nhân sâu xa nào thúc đẩy tâm hồn của dân chúng bản xứ, cho đến lúc
nầy vẫn còn yên ngủ, hướng về lòng mộ đạo đến nhiệt thành tin tưởng thần bí của những thời kỳ tín
ngưỡng.
Người ta sẽ tự hỏi: Tại sao có sự canh tân tôn giáo
?
Giáo lý của Đạo Cao Đài hướng về các hoạt động xã
hội và luân lý, bằng cách lấy lại cho dân tộc Việt Nam ý thức truyền thống của
đời sống đơn giản đạm bạc và lo xa, dưới sự hướng dẫn của những người ưu tú của
họ.
Người ta cũng có thể ngạc nhiên khi thấy nước Pháp,
hay đúng hơn là vài vị quan chức người Pháp, quá hăng hái, và chắc chắn bị kẻ
xấu xúi giục, chống lại những người tà giáo của một ngoại giáo cải cách để lợi dụng, hơn nữa giống như những tín ngưỡng xưa không đòi hỏi cái lợi
đó, và yêu cầu giáo lý chính thống của Phật giáo xưa phải được tôn trọng, không
sửa đổi, không tiến hóa một cách nào hết để thích hợp với những quan niệm mới
mẻ hơn.
Giải thích về cuộc vận động chống lại Đạo Cao Đài
được tìm thấy ở trong sự sùng bái Đạo Cao Đài mà tôn giáo canh tân nầy đã thâu
phục được một số tín đồ ở Nam Kỳ hơn một triệu người trên tổng số 3 triệu rưỡi
dân.
Cựu Thống đốc Nam Kỳ Blanchard de la Brosse ngày
hôm nay bị bêu xấu vì đã tuyên bố cho
phép tôn giáo mới nầy tồn tại trong phạm vi quyền hạn của ông. Nhưng lại báo
động có một cuộc vận động bài trừ, mưu hại những kẻ tà giáo.
Báo Le Cygne (Bạch Nga, gần Hà Nội) đã công bố một
loạt bài nhan đề : Bộ mặt thật của Đạo Cao Đài (tháng 9 năm 1936), nơi đây,
chúng tôi chỉ trích ra những đoạn kỳ lạ
nhứt. Như cái tựa đã chỉ rõ, đây là một
bài phóng sự khách quan. Chúng tôi chỉ biết khen ngợi vì chơn lý cũng phụng sự
Thượng Đế.
Xin các bạn yên tâm ! Thay vì bĩu môi khi đọc đầu
đề của cuộc điều tra, nhìn tôi với con mắt ngạc nhiên, hoài nghi hay chế giễu,
lằm bằm những lời nguyền rủa, xin các bạn hãy bình tỉnh nghe lời tâm sự của một
người giống như các bạn, cũng gần giống
như tất cả những trí thức ở Bắc Kỳ, sẵn sàng nhạo báng một tôn giáo mới phát
sinh trong đất nước của quí bạn, một cách rất đơn giản là vì họ không biết gì
cả về tôn giáo nầy. "Mới phát sinh"
thì không đúng với từ ngữ : theo đạo lịch Cao Đài, nhơn loại ở vào năm thứ 10
của Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ, như vậy tôn giáo nầy đã được lan truyền từ 10 năm
rồi.
Một nhà xã hội học lão luyện phải chú ý rằng, từ
một phần tư thế kỷ nầy, nước Việt Nam phải chịu một cuộc rung chuyển thình
lình. Một cuộc xáo trộn toàn diện xảy ra trong định mạng của dân tộc, trong
tư tưởng và trong tín ngưỡng. Sự trở về
của hai vị họ Phan (*) báo hiệu triệu chứng đầu tiên của cơn sốt nầy, cứ tăng
dần mỗi ngày.
Về phương diện chánh trị, đây là một cuộc cách mạng
trong trí não và trong tâm hồn.
Về phương diện kinh tế, đây là một cuộc phát triển
mãnh liệt của kỹ nghệ, sự thành hình các hợp tác xã và những nghiệp đoàn.
(*) Hai nhà cách mạng: Phan Bội Châu và Phan Chu
Trinh.
Về phương diện văn học, đây là sự cải cách tận gốc
rễ về ngôn ngữ, sự dẫn nhập những tư
tưởng mới về thi văn và nghệ thuật cho đến trong lãnh vực tôn giáo, đây
là sự phát sinh một đức tin mới.
Trách cứ rằng Đạo Cao Đài chỉ gồm những khối tín đồ
dốt nát và mê tín, bị bốc lột một cách khéo léo bởi những tay lừa đảo bịp
bợm. Lời kháng biện như sau :
Hàng ngàn tín đồ Đạo Cao Đài, không phải tất cả mọi
người đều nhẹ dạ dễ tin hay mê tín dị đoan. Một số đông người trong họ theo đạo
mới ở Nam Kỳ, Bắc Kỳ, Trung hoa, Pháp, đều là những trí thức thượng lưu như :
Giáo sư, Trạng sư, Nhà văn, Ký giả, Dân biểu.
Không phải không có lý do cho rằng, Đạo Cao Đài
được nói tới nhiều trên khắp thế giới, rằng nhiều tạp chí nổi tiếng ở Ba-lê,
Luân đôn, Lisbonne, Varsovie, đến các tạp chí ở La Mã, Buenos-Ayres, đều nghiên
cứu giáo điều và giáo lý của Đạo Cao
Đài.
Tác giả bài điều tra nầy được đặc quyền hiếm có,
lục soát các văn kiện của Tòa Thánh Tây Ninh, nơi đó tác giả được đọc các thơ
từ và tài liệu quí báu, những giấy xin
nhập môn cầu đạo gởi đến Đức Giáo Tông, của những nhân vật ngoại quốc ở nhiều
thủ đô khác nhau nơi Âu Châu và Mỹ Châu. Đến nước Nhựt, một nước tự hào về Võ
sĩ đạo, cũng phái nhiều người đến Tây Ninh để nghiên cứu tìm hiểu những điều về
đức tin mới, đã làm chấn động dư luận thế giới.
Tờ báo La Vérité (Sự thật) bên cạnh đó có một phóng
sự đăng từ ngày 11 đến 13-5-1938, được lấy in thành sách (xuất bản đặc biệt của nhựt báo ấy tại Nam
Vang) mà chúng tôi sẽ thuật lại những trích đoạn sau đây :
" Từ 12 năm nay, Đạo Cao Đài phát triển ở Đông
Dương, người ta chú ý rằng, không có một nghiên cứu khách quan và trọng yếu nào
được công nhận. Tuy nhiên, phong trào tôn giáo và xã hội nầy liên quan đến hàng
trăm ngàn người trên một phạm vi càng lúc càng rộng hơn. Nền Tân tôn giáo tự
cảm thấy nhỏ hẹp trong giới hạn của nơi phát khởi, Nam Kỳ, đã gởi các nhà
truyền giáo sang nước Cao Miên, Trung Kỳ và Bắc Kỳ. Tại những nơi nầy, họ đạt
được vài thành quả.
Đạo Cao Đài có một Thánh Thất tại Ba-lê và có tham
vọng không bao lâu nữa sẽ đem lời lành đến các nơi rất xa như : nước Trung Hoa,
Thái Lan, Ấn Độ và Âu Châu.
Như thế, sự tự hào
của người Việt Nam phô diễn một cách bất ngờ trong một trường hoạt động
mà con cháu của giống dân Giao Chỉ chưa biết đến. Họ không có một chút gì mang
đến cho nền tư tưởng của nhơn loại
? Tại sao ? Bí mật.
Đạo Cao Đài dường như xem thường sự bí ẩn đã được
đặt ra như thế, bởi vì Đạo Cao Đài mong ước được kính trọng về mặt tôn giáo với
cùng một danh hiệu ngang hàng như Phật
giáo. Vả lại, Đạo Cao Đài không vô ích khi tự nhận là Phật giáo canh tân ?
Cái ước vọng duy nhứt nầy của đức tin mới gồm hằng
triệu tín đồ, trong đó có nhiều người trí thức khuyến khích chúng tôi nghiên
cứu rõ ràng Đạo Cao Đài.
Hôm nay, vâng theo mệnh lệnh của vài thân hữu,
chúng tôi quyết định trình bày với công chúng quan tâm muốn hiểu biết vài sự thật của nền Tân tôn
giáo nầy, những đoạn văn ngắn về quan sát và phân tách khách quan.
Báo La Vérité (Sự thật)
Trong lời tựa của quyển sách, nhựt báo thêm vào những nhận xét :
- Trên nguồn gốc Thần linh học của Đạo Cao Đài, người ta dễ dàng có nhiều lời
mỉa mai, người ta toan tính dập tắt dưới sự buồn cười những bài Thánh giáo tiếp
được bởi cái bàn xây và cây Ngọc cơ.
Có gì là kỳ lạ bất ngờ, khi Chơn lý vĩnh cửu mượn
cái phương tiện ấy, thay vì phát biểu trên núi Sinai giữa hào quang và sấm
chớp; thay vì bày tỏ qua tiếng nói của các nhà Tiên tri cảm hứng hay sự xuất
hiện huyền diệu ?
Sự môi giới thông công của một đồng tử, được tuyển
chọn cho sứ mạng cao quí nhứt, phải chăng cũng không hợp pháp ? không cung cấp
một sự bảo đảm nào, một tiếng nói được lựa chọn nào cho đến bây giờ để thông
công giữa Trời với Người ?
Về phần những sự ngược đãi mà Đạo Cao Đài đã gánh
chịu và thời kỳ nầy có lẽ không đóng lại, có thể không thấy được nơi đó những
bằng chứng tốt nhứt về nguồn gốc thiêng liêng và tính chất phi phàm của Đạo Cao
Đài ?
Tất cả tôn giáo đều truyền giảng sự công bình, lòng
nhân từ, đặt trên sự hy sinh và lòng bác ái, biết sự thù nghịch của con người,
sự oán hận của những thế lực, sự giận dữ và sự chê bai tất cả mà các tôn giáo
đến làm xáo trộn tính ích kỷ thỏa thích, làm rung động quyền lực và chống lại
lòng kiêu căng và bạo lực.
Là người hành hạ hay bị hành hạ, là người thống trị
bởi sức mạnh hay là nạn nhân của bạo lực, bắt buộc đức tin bởi vũ khí hay nhận chịu khổ nhục, trong lịch
sử, không có một lựa chọn nào khác đối với những tôn giáo mới phát sinh.
Đạo Cao Đài có lựa chọn nào ?
Cái vũ khí duy nhứt của đạo là sự hiền từ ôn hòa,
sức mạnh duy nhứt của đạo là ngự trị trong sự mềm yếu. Đạo chỉ có thể chống lại
những kẻ nghịch bằng sự nhẫn nhục và tin tưởng vào chiến thắng cuối cùng của
công lý; nó chỉ có thể tuyên bố tất cả bằng sự phục tùng luật pháp, không yếu
hèn, sự ràng buộc không thể bác bỏ vào chơn lý xuất phát từ Thượng Đế, nó chỉ
có thể cố gắng chứng minh bởi sự kiên quyết và sự bền vững, sự chân chính của
sứ mạng thiêng liêng. Đó là cái mà đạo đã làm.
Và sức mạnh sử dụng nơi những kẻ ngược đãi phải bị khuất phục trước lòng can đảm anh
hùng và trầm tĩnh, thừa nhận quyền sống của đạo, quyền hưởng tự do, tài sản duy
nhứt mà đạo đòi hỏi.
Chiến thắng của bạo lực, hôm nay đã bị giải
giới, chỉ còn lại nơi Đạo Cao Đài sự
chiến thắng cái ngu dốt của con người, sự mù quáng, sự hoài nghi của họ. Đó là
những kẻ thù khác đáng ghê sợ !
Những tôn giáo khác, mà Đạo Cao Đài là tổng hợp, đã
đương đầu với những kẻ nghịch trước Đạo
Cao Đài, họ đã đạt đến thành công. Tại sao Đạo Cao Đài không thành công nơi đó,
cũng như họ ?
Người ta có thể trách cứ Đạo Cao Đài điều gì ? Quá
ư thiện tâm, quá ư thành thật, quá ư khoan dung ? Có phải do đặt ra một ý tưởng quá rộng rãi,
quá nhiều tình huynh đệ mà người ta có thể làm cho đạo tổn hại ?
Trái lại, phải chăng trong sự dung hợp các tôn giáo
khác nhau, mỗi tôn giáo vẫn giữ đức tin ban đầu của nó, cái đó là tinh túy tạo
thành cho tất cả một loại sản nghiệp chung, mà nó phải tìm kiếm phương cách để
ngự trị giữa nhơn loại, tình huynh đệ và hòa bình thế giới ?
Đây là cách thức mà Đức Chí Tôn, trong một Thánh
giáo, giải thích sự cần thiết phải dung hợp các tôn giáo :
- Thuở xưa, các dân tộc không hiểu biết nhau và
thiếu phương tiện vận chuyển. THẦY bấy giờ lập ra, vào những thời kỳ khác nhau,
Ngũ Chi Đại Đạo gồm : Nho giáo, Thần giáo, Thiên Chúa giáo, Lão giáo, Phật
giáo, mỗi tôn giáo đặt căn bản trên tập quán và phong tục của mỗi giống dân,
được kêu gọi một cách đặc biệt để áp dụng những giáo lý ấy.
Ngày nay, tất cả các phần trên thế giới đều được
khám phá, nhơn loại tự hiểu biết mình hơn, mơ ước một nền hòa bình thực sự.
Nhưng vì lý do có nhiều tôn giáo như thế nên loài người không luôn luôn sống
trong hòa hợp cùng nhau. Cho nên THẦY
quyết định thống nhứt tất cả tôn giáo
thành một mối duy nhứt để đem chúng nó trở về cái duy nhứt nguyên thủy.
Hơn nữa, Thánh giáo của các mối đạo trải qua nhiều
thế kỷ, càng lúc càng bị biến đổi bởi chính những người lãnh sứ mạng truyền đạo,
đến nỗi ngày nay THẦY nhứt định đến chính mình THẦY hướng dẫn các con.
Như vậy, toàn thế giới ngày nay phô bày sự truyền
bá Đạo Cao Đài, thừa kế những giáo lý xưa đã chinh phục gần như toàn thể nhơn
loại.
Nhiệm vụ sẽ khó khăn vất vả, vì như Thánh giáo mà
chúng ta vừa đọc, loài người đã quên hết những nguyên tắc, quên cả giáo lý mà
họ mong muốn chủ trương. Họ đôi khi bảo toàn từng chữ nhưng thường thường làm mất
hết cái ý nghĩa tinh thần.
Nhiệm vụ sẽ khó khăn vất vả, vì nếu mảnh đất, nơi
những nhà truyền giáo phải đến để chuẩn bị cho sứ mạng của họ, bị bỏ hoang mọc
đầy cây cỏ vô ích hay độc hại, hơn thế nữa, mãnh liệt và đâm rễ vững chắc hơn
nhờ tất cả dục vọng xấu xa của con người dùng bón phân cho các thứ cây đó.
Không bao giờ, tuy nhiên, nhu cầu cần thiết cảm
thấy ích lợi là nhắc nhở người đời biết rằng, tất cả mọi người đều là con của
một Đấng Cha Chung, và rằng những vụ huynh đệ tương tàn rùng rợn diễn ra hôm
qua thì nó sẽ sẵn sàng khai diễn ngày mai, gây ra sự đổ nát và đau khổ không
chỉ cho chính họ mà còn cho con cái và cháu chắt của họ.
Đạo Cao Đài đồng nghĩa với hòa bình, tình huynh đệ,
lòng bác ái. Có thể hàng triệu tín đồ Cao Đài sẽ dự tính một ngày nào đó, hy
vọng gần đây, hồi tưởng và khuyên nhủ hướng dẫn họ vâng theo những phương ngôn
bất hủ, được tìm thấy trong những Thánh thư bất cứ lúc nào, trong đó tóm tắt
tất cả tri thức và tất cả minh triết : "
Hãy thương yêu nhau."
Quan điểm của Hội Thánh Cao Đài về bài phóng sự nầy
như thế nào ? Nhựt báo La Vérité cho
chúng ta biết :
- Công việc nghiên cứu của chúng tôi có tính khách
quan, cho biết rõ về Giáo hội chính thống của Đạo Cao Đài, nhận được của vị
lãnh đạo cao cấp nhứt của Đạo Cao Đài là Ngài Phạm Công Tắc một bức thơ thú vị
mà chúng tôi trích lục ra sau đây lời đính chánh về sự liên hệ của Đạo Cao Đài
với Đạo Minh Lý.
Quí độc giả sẽ thừa nhận qua bức thơ nầy, sự khoan
dung rộng rãi của tinh thần Cao Đài, không chống lại một tín ngưỡng nào khác vì
lý do không hợp thời hay không chính thống. Một thái độ như vậy làm vẻ vang cho
các tín đồ Cao Đài, không cần tất cả quan điểm khác về xã hội hay triết lý.
(Lời Tòa soạn)
Ngài Phạm Công Tắc, vị lãnh đạo cao cấp của Đạo Cao
Đài hay Phật giáo canh tân, Tòa Thánh Tây Ninh, gởi ông Chủ nhiệm nhựt báo La
Vérité, Nam Vang.
Kính ông Chủ nhiệm,
Hội Thánh Cao Đài và tôi, chúng tôi cảm động sâu xa
về cảm tình cao cả của quí báo đối với tôn giáo của chúng tôi. Chúng tôi đã đọc
bài phóng sự của quí báo với sự thích thú. Hơn nữa, đây là cơ quan duy nhứt đã
binh vực một cách dũng cảm quyền lợi của chúng tôi từ lúc khởi đầu. Chúng tôi
có thể nói rằng, quí báo là bạn thân của chúng tôi.
Bài phóng sự nầy rất hay trên mọi phương diện, chỉ
trừ vài sai sót nhỏ về tài liệu khảo chứng mà chúng tôi xin quí báo vui lòng
cho chúng tôi đính chánh :
- Đạo Cao Đài không xuất phát từ Minh Lý Đạo. Chúng
tôi thừa nhận rằng Minh Lý Đạo được thành lập trước chúng tôi, nhưng khác biệt
với chúng tôi về phương diện thần bí và triết lý. Sự thật là phong trào Thần
linh học Việt Nam xuất hiện một cách tự nhiên, không có sự giúp đỡ của một khái
niệm, một giáo lý hay một giáo điều ngoại quốc nào cả. Phong trào xảy đến không
thể đoán trước được. Người ta có thể nói rằng, phong trào nầy gần như rất huyền
diệu, như bị lôi kéo bởi một năng lực vô hình, sự biểu lộ tiềm ẩn. Hơn nữa, người
ta cảm thấy phong trào nầy xảy ra trong
khắp thế giới. Tất cả các tổ chức Thần linh học được tạo ra sau chiến tranh đều
được phát sinh có lẽ từ một năng lực huyền bí.
Bên cạnh Đạo Cao Đài, một nhóm trí thức tự lập ra
để tìm hiểu sự khả dĩ để hòa hợp hai nền văn minh Đông phương và Tây phương.
Trong trường hợp nầy, họ thử đem lại gần nhau hai triết lý : Triết lý của Thiên
Chúa giáo và triết lý của Khổng giáo. Sự toan tính thực hiện đáng được khuyến
khích, vì lẽ đạo đức cao siêu của những nhà đại tư tưởng luôn luôn hướng về
điều Thiện và Mỹ. Như vậy là có một nơi để cho các tư tưởng có thể gặp nhau và
có thể hợp nhứt.
Biết được điều đó, nhóm trí thức Việt Nam ấy tự đặt
ra cho mình bổn phận là chuẩn bị một mảnh đất cho sự hòa hợp thông đồng. Họ bắt
đầu rất khiêm tốn, trước hết là làm một cuộc so sánh hai triết lý bằng cách tìm
kiếm một trung gian. Họ thỏa mãn thấy được những tư tưởng vĩ đại không xa rời những nhà tư tưởng của loài người.
Phần đạo đức thì duy có một, chỉ có phần thực hành
là khác nhau. Nơi đây, đối với họ có một trở ngại hay một vướng mắc. Năng lực
hành động không ở trong tầm tay của những người phàm như họ, mà nó ở trên trí
tuệ của họ. Một phong trào nhỏ ngưng trệ xảy ra trong phong trào Cao Đài. Các
nhà trí thức ấy tìm ra được một con đường: sự thống nhứt của đức tin và của
sự thực hành tất cả tôn giáo.
Không cần thuật lại, quí vị có thể tiên đoán cái
giá trị của sự toan tính như thế.
Một trong những người bạn thân của nhóm trí thức từ
nước Pháp thân hành đến là Đại úy Monet. Ông là nhà Thần linh học. Ông chú ý
đến sự tìm tòi của nhóm trí thức nầy, nhưng sự thông thạo trong thực hành tất
cả đức tin tôn giáo, ông cũng không thể biết hết. Ông khuyên các trí thức nên
hỏi ý kiến của các Đấng Thần linh. Ông
nói rằng, cần phải cầu viện sự giúp đỡ của cõi vô hình để chia bớt các khó
khăn.
Lần thông công Thần linh học đầu tiên được ban cho
bởi các Đấng Thần linh dưới hình thức là lời khuyên, trao cho họ cái chìa khóa
mở các bí ẩn.
Như thế, câu kết luận là : Đức tin có được từ Lương
tâm, Lương tâm không thể tùy thuộc. Lương tâm có khác nhau tùy theo trạng thái
tinh thần của mỗi cá nhân. Nó có tính vô ngã và không thể nhượng lại, bởi vì nó
phát xuất từ Thượng Đế (Đại hồn của vũ trụ). Như vậy, sự tự do của Lương tâm
cho tất cả mọi người được công bố, nhưng sự thống nhứt trong tinh thần của
Thiện và Mỹ bị bắt buộc, nơi đó phát sanh giáo lý mới của Đạo Cao Đài : giáo lý
của sự khoan dung rộng rãi.
Người ta có thể nói rằng, Đạo Cao Đài là một tôn
giáo thuần túy triết học, trong khi đó, Minh Lý Đạo là một tổ chức chỉ có thờ
phượng Tam giáo Đông phương: Phật giáo, Lão giáo và Khổng giáo, pha lẫn
chút ít
thần bí thôi miên.
Minh Lý đối với Đạo Cao Đài là một bạn thân trong
sự biểu lộ về mặt xã hội, nhưng không là
anh em ruột thịt.
Chúng tôi ước mong có thể hội ngộ cùng Minh Lý Đạo
trong việc thực hành điều Mỹ và Thiện mà chúng tôi đang làm nhiệm vụ truyền
giáo."
Ký tên : Phạm Công Tắc.
Và đây là một trong những đàn cơ nổi tiếng tại điểm
gốc xuất phát Đạo Cao Đài :
Đó là vào năm 1926, tôi cư ngụ trong một căn phòng
của tòa nhà Audouit, hôm nay trở thành tòa nhà Huỳnh Đình Khiêm. Tại nhà tôi,
có nhiều thanh niên nam nữ tới lui với tôi, họ là cựu học sinh trung học, chiến
sĩ cộng hòa, đảng viên cấp tiến hay cách
mạng.
Một sáng Chúa nhựt, một thanh niên lạ mặt tiến vào
văn phòng tôi, ngồi xuống ghế đối diện và nói một cách tự nhiên, những lời nói
không làm tôi ngạc nhiên: Thật vậy, tôi đã quen với cách viếng thăm và sự phát
biểu ý kiến của kiểu người nầy.
- Thưa ông, bạn thân mến, nếu ông muốn thì chúng ta sẽ kết thân để cùng nghiên
cứu triết lý và chánh trị. Ông hẳn biết hơn tôi những sự tương quan gắn liền
hai hoạt động nầy.
Trong hoàn cảnh cơn sốt xã hội và chánh trị mà
chúng ta sống trong thời kỳ đó, hình như xa cách lạ lùng với tôi, tôi không mấy
ngạc nhiên khi đọc danh thiếp của vị khách viếng thăm : Nhà cách mạng Việt Nam.
Sắp trải qua kỳ thi Tú Tài phần thứ nhứt, cậu con
trai bạo dạn nầy bị đuổi học. Tội của cậu ? Cậu đã viết thơ cho ông Cognac, lúc
đó là Thống Đốc Nam Kỳ, để phản kháng vài lời tuyên bố của ông. Kể từ lúc đó,
cậu cựu học sinh trung học bắt đầu đọc rất nhiều sách, chuyên sâu vào nhiều hệ
thống triết lý khác nhau, tự thuyết phục mình cần phải làm cách mạng. Để biểu thị
đức tin mới mẻ của mình, cậu không ngần ngại in danh thiếp của cậu như tôi vừa chỉ bên trên.
Sự bồng bột của hạng người như bạn ấy thì rất nhiều
mà ý tưởng làm tôi nghi ngờ bạn ấy là kẻ
khiêu khích.
Sau đó, tôi mới nhận thấy bạn mới ấy là người rất
thông thái, cậu ấy thông thạo triết lý tâm linh và đặc biệt Thần linh học làm
cho cậu thích thú. Nhờ thế mà tôi biết được phong trào xây bàn và sự thông công
bằng đồng tử.
Vào một buổi chiều tối của tháng 11, bạn tôi lập
lại cho tôi nghe nhiều lần sự huyền diệu của cái bàn xây mà cậu đã học trong
các tác phẩm của những vị chủ xướng Thần linh học Pháp mà ngày nay đã mất:
Allan Kardec và Léon Denis; bấy giờ tôi tỏ ra một nghi ngờ quả quyết trên sự
xác thực của các hiện tượng nầy, thách đố cậu ta thử thí nghiệm. Tức thì cậu
dẫn tôi đến nhà của vị cầm đầu chánh thức của trường phái thần bí mới được phát sanh, mà diễn tiến về sau có
ảnh hưởng lớn đến sự thành lập và phát triển Đạo Cao Đài: phái ấy tự xưng là "Minh Lý Đạo" có thể dịch
nghĩa từng chữ: con đường của lẽ phải rõ ràng.
Tôi vội vàng nhìn nhận ở đây rằng, tôi được hiện
diện với những người vô cùng dễ thương và chơn thật. Đó là những công chức khiêm tốn của các cơ quan hành chánh và
thương mại, khao khát học tập và tự vươn mình lên trong xã hội, nhờ vào các nổ
lực thường xuyên của họ. Họ được 10 người và tự kết thành nhóm như một loại câu
lạc bộ để bàn cãi về triết lý tâm linh và kế đó, khi những lý thuyết đã được
đồng hóa, nhờ vào một qui tắc mà họ tự tạo ra để tổ chức và tôn thờ những vị
Thánh Hiền của họ.
Tôi rất ngạc nhiên về kiến thức tâm linh cao siêu
và rộng rãi của họ. Tất cả họ đều có khả năng thuật lại cho tôi nghe những
Thánh giáo trong các tác phẩm lớn Thần linh học.
Hơn các thầy người Pháp của họ, họ thúc đẩy với sự
táo bạo sử dụng Henri Durville, một nhà thần bí nổi tiếng, trong công việc tìm
kiếm chơn lý.
Như thế, một trong những vị đứng đầu là ông Xung,
rất muốn mở đầu mối quan hệ giữa tôi và
nhóm của họ, bởi một thí nghiệm thôi miên trên người tôi, tác giả của những
dòng chữ nầy. Tuy nhiên tôi thú thật rằng, tôi không có một điều gì đặc biệt để
kết luận một cách xác thật.
Sau khi bảo tôi nhắm mắt lại, ông ta làm những động
tác khác nhau trong không khí với hai bàn tay mở rộng chung quanh cái đầu của
tôi mà không chạm vào đầu. Sau 15 phút của sự sửa soạn thôi miên nầy, ông ra
lịnh cho tôi, với một tiếng nói êm dịu và rõ ràng, nghiêng đầu qua một phía nào
đó, hay thi hành vài cử chỉ với hai cánh tay, điều nầy tôi làm không khó khăn.
Những người tham dự là thành viên của nhóm, và bạn
tôi, ông Xung, tỏ ra hài lòng thấy rõ về cuộc thí nghiệm. Tôi yêu cầu tham dự
một đàn cơ quan trọng, ông Âu Kích, người được kính mến nhứt của nhóm, lo sửa
soạn đàn cơ nầy.
Trên một cái bàn dùng làm bàn thờ, ông Âu Kích cắm
9 cây đèn cầy theo hình tam giác. Sau diễn biến nầy, ông giải thích cho tôi
biết, số 9 mà sự sắp đặt theo hình học đó bao hàm con số 3 (thật vậy, 3 góc
trong tam giác) có một sự quan trọng tượng trưng, chỉ có những người đã thọ
giáo mới có thể hiểu được. Lúc đó, các lễ dâng cúng khởi sự liên tiếp. Những
tín đồ của nhóm làm lễ trước bàn thờ, ông trưởng nhóm Âu Kích quì ở chính giữa.
Họ tụng kinh cầu nguyện Đấng Thượng Đế và các Đấng thiêng liêng. Sau khi dâng
hiến tâm hồn thì tiếp theo là lễ Dâng Hoa, Dâng Rượu và Dâng Trà.
Tôi để ý trong các câu kinh của họ có những đề mục được biết của các tôn
giáo khác ở Á Châu. Hơn nữa, giáo lý đại cương của họ không che đậy triết lý của
họ là tổng hợp các tôn giáo: Phật giáo, Khổng giáo và Lão giáo.
Nhưng ở đây, thình lình, người đứng đầu vẽ trong
không khí những cử động lạ thường với cánh tay mặt của ông. Tất cả đều im lặng
như bị phù phép. Ông Xung nói vào lỗ tai tôi rằng các Đấng thiêng liêng sắp
thông công qua trung gian của ông Âu Kích. Thật vậy, ông Âu Kích cầm một cây
bút chì lớn mà người ta đặt trước trên một cái bàn nhỏ với giấy trắng, tự đặt
mình phận sự viết lại những lời nói thiêng liêng, đôi mắt nhắm lại. Người ta
giải thích cho tôi biết rằng, ông ấy là đồng tử được các Đấng thiêng liêng ưa
thích, được tôn kính bởi các tín đồ, rằng Đức Quan Âm Bồ Tát đã đề tặng cho
tôi, nhờ bởi phương cách của người đầu nhóm nầy.
Quả thật tôi rất hãnh diện được báo cho biết, qua
những tiền kiếp của tôi, tôi đã hoàn thành nhiều công trình lớn lao và tôi bị
đày xuống thung lũng đầy nước mắt nầy (cõi trần) để đền cái tội kiêu căng mà
tôi đã phạm phải. Tôi là một kẻ kiêu căng khó chịu nổi trong nhiều kiếp liên tiếp.
Như thế, các bạn tôi tin tưởng đồng cốt, nghĩa là
sự thông công với thế giới vô hình, do đó tin tưởng sự tồn sinh của linh hồn.
Khác với các tín đồ Công giáo, họ không nói về Địa
ngục vĩnh cửu, nhưng nói về sự chuyển dịch của linh hồn, nó rời bỏ thể xác, có
thể sống trên các địa cầu khác hơn địa cầu mà chúng ta đang sống. Họ tương đồng
với các tín đồ Phật giáo, song với một hạn chế quan trọng là : Khi các tín đồ
của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni nhìn nhận linh hồn con người có thể trở lại cõi
trần ở trong thể xác của một con thú, thì những tín đồ của Minh Lý, tân thời
hơn, chống lại lý thuyết nầy. Luật hấp dẫn thay thế sự chuyển dịch linh hồn
theo Phật giáo, một cách bất ngờ trong
đức tin mới của họ.
Như thế, không cần thiết làm cho một người hung dữ
trở lại kiếp sống trong lớp da của con heo hay con chó nơi cõi trần để đền
những tội lỗi của kiếp trước. Hơn nữa, đó là trình bày Đấng Tạo Hóa dưới hình
thức một quan tòa quá hung dữ !
Không ! Luật hấp dẫn ngự trị trong không gian đủ cho sự công bình thiêng liêng. Người nào
có một đời sống hy sinh sẽ thành Thần linh sau khi chết và nhờ Luật hấp dẫn,
người đó sẽ đến một thế giới thanh cao trong vũ trụ. Trái lại, người hung ác,
kẻ gian tham, tự họ sẽ rơi xuống, sau khi khởi hành từ trái đất, vào một hành
tinh có điều kiện sinh tồn còn khổ cực hơn nữa. Tất cả diễn ra một cách tự
nhiên và tự động, để có thể nói được như thế.
Mặc dầu những dòng chữ sau cùng nầy không mấy rõ
ràng hay chưa chắc chắn về phương diện Thần linh học Latinh (Thần linh học
anglo-saxon xác định không có sự trở lại địa cầu, nhưng có sự tiến hóa trong
các địa cầu của vũ trụ).
Chúng ta hãy đi đến phần hữu ích của Đạo Cao Đài :
- Trong lúc đó, với sự chiến thắng của chủ nghĩa tư
bản, cơ cấu kinh tế tộc trưởng cổ xưa của xứ Nam Kỳ bị tan rã. Bộ luật Gia Long
chỉ công nhận pháp nhân tập thể của các làng xã và của gia đình, chính thật là
chống lại chủ nghĩa cá nhân, và Bộ luật nầy hầu như bị bãi bỏ ở Nam Kỳ, nơi đây
sự tự do cá nhân được công nhận nhiều hay ít bởi luật pháp tu chính, nó là lý
do làm mất ảnh hưởng của Khổng giáo. Dù sao, Khổng giáo lập thành một tôn giáo
với luật pháp, giáo sĩ, đền thờ, chớ không phải chỉ là một nền luân lý.
Rõ ràng là trong các điều kiện ấy, uy quyền của
người cha, cũng như uy quyền của người chồng, uy quyền của địa chủ ở Nam Kỳ có
thể bị đe dọa nhiều hơn ở trong các nơi khác của nước Việt Nam, mà nơi đó Bộ
luật Gia Long và
Khổng giáo vẫn còn giữ được tất cả quyền hành.
Theo ý tôi, đây là lý do duy nhứt để cho "đức tin mới" có chỗ phát sinh
trong 20 tỉnh của Nam Kỳ.
. . . Nếu giáo lý của Đức Phật Thích Ca có thể chia
nhỏ ra làm hai tông phái lớn : Đại thừa hay còn gọi là Bắc tông gồm Đông Dương
với đông đảo tín đồ Phật giáo, và Tiểu thừa hay Nam tông ảnh hưởng lên nước Cao
Miên và Lào. Tại sao giáo lý ấy không thể khoát lên cái hình thức tân thời của
Đạo Cao Đài ? Chúng tôi bỏ qua những vụ ngược đãi Đạo Cao Đài trong quyển sách
nầy.
Về tương lai của Đạo Cao Đài, có hai điều chú ý :
1.- Tuy rằng người ta có thể nói Khổng giáo là quốc
giáo của nước Trung hoa và Việt Nam. Trong các nước nầy, quyền hành thiêng
liêng và thế tục nhập chung lại trong tay của cùng một người: Hoàng đế, con của
Trời, do đó Ngài là người chủ của linh hồn và thể xác của các thần dân. Để có một tôn giáo, phải có
những đền thờ hay những giáo đường, những luật pháp tôn giáo và một giới giáo
sĩ. Các điều kiện nầy được tập hợp trong giáo lý của Nho giáo. Đền thờ, phải
chăng ở ngay trong nhà của người cha ? Trong lúc đó, bộ sách Tứ Thư và Ngũ Kinh
tóm tắt giáo lý đại cương của vị Thánh
nước Lỗ: Đức Khổng Tử. Giới giáo sĩ là
đoàn thể các Nho sĩ, họ nắm hai quyền :
tâm linh và thế tục, giống như là một loại Hoàng đế, Thiên tử, hay Giáo Hoàng.
Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản tại Nam Kỳ, xem
như là hậu quả, hủy bỏ Bộ luật Gia Long, và sự hủy bỏ nầy là ưu đãi chủ nghĩa
cá nhân, làm thiệt hại chủ nghĩa tập sản của Khổng giáo, làm sụp đổ các điều
kiện thuận lợi cho sự tồn tại của Nho giáo. Vì vậy, một cách lịch sử, nó giải
thích sự nẩy nở của nhiều giáo phái mới và đáng kể nhứt là Đạo Cao Đài.
2.- Đặc biệt
là vào thế kỷ của chủ nghĩa tư bản quốc tế, sự phục hưng tôn giáo ở Việt Nam
chúng ta thì đồng thời với phong trào Á Châu cũng cùng một bản chất, cùng một
sứ mạng lịch sử. Bởi vì ở Nhựt bổn và
Trung hoa, những phần tử bị dày xé bởi giai cấp trưởng giả phong kiến tìm cách tạo lập một siêu cấu trúc xã hội,
lập ra một ngàn lẻ một chi phái Tân Phật giáo.
Những tín đồ Cao Đài và Minh Lý ở nước ta nên đối chiếu giáo lý của mình
với giáo lý của các tôn giáo phục hưng ở Trung hoa và Nhựt bổn.
. . . Tôi xin thêm rằng, Minh Lý Đạo chỉ là một
giáo phái mới trong những giáo phái khác đã mọc lên như nấm. nhưng giáo phái
Minh Lý có kỷ cương nhứt, có kiến thức hơn hết về phương diện triết lý, có một
lý thuyết được phô diễn hoàn toàn trong giáo lý đại cương của nó.
Đạo Cao Đài (nghĩa từng chữ : tôn giáo của Đài Cao)
mà người sáng lập là Ngài Lê Văn Trung, liên hệ rất sớm với Minh Lý để mượn của
giáo phái nầy: lý thuyết, sự thờ cúng, tổ chức nghi lễ. Nhưng trong lúc học
phái tự hào của ông Âu Kích chỉ hướng đến đào tạo một lớp người ưu tú, thì Đạo
Cao Đài hướng đến quần chúng. Nhờ thế, Đạo Cao Đài phô bày những nét đặc trưng
của một tổ chức tôn giáo quần chúng.
Sự khác biệt và sự phức tạp của các trường phái tôn
giáo mới ở Nam Kỳ đã thấy nẩy nở từ năm 1926
là những nét đặc biệt của thời kỳ tư
tưởng tự do và mãnh liệt.
Không thể kể hết các giáo phái, chúng ta chỉ kể các
giáo phái quan trọng nhứt: Minh Lý, Minh Thiện, Minh Tân, Cao Đài. Đến lúc Đạo
Cao Đài tự phân nhỏ ra thành trường phái chính thống và không chính thống.
Ngoài những giáo hội của “Phật giáo canh tân”, mà
tôn giáo nầy có quyền cho là xứng đáng trong triết học, chúng ta sẽ dự vào
sự nẩy nở của một chi phái mà phần thực
hành rất kỳ lạ. Không có một nghi ngờ nào, ở đây họ hoạt động trong sự hồi
tưởng tính cách lãng mạn Trung hoa.
Thế nên, chúng ta đã thấy Nguyên soái Nguyễn Văn
Điền với các tín đồ của ông, công khai chống lại giáo phái
Tây Ninh. Được chất vấn bởi nhà cầm quyền về mưu toan xâm phạm Thánh địa Cao
Đài, cả bọn họ đều từ chối trả lời.
Cũng tò mò về chi phái của Nguyễn Kim Muôn, ông nầy
không sợ phô bày những lời nói khó che đậy về tín ngưỡng kết liền với chủ nghĩa
khoái lạc của Hồi giáo.
Tất cả những giáo phái mà chúng tôi đã nói trên
đây, đều phát sanh gần như đồng thời. Những giáo phái nầy đều dựa vào, tất cả
không loại trừ, sự phục hưng Phật giáo đã bị phán đoán là lỗi thời.
Điều ngạc nhiên là xứ Nam Kỳ, xứ duy nhứt trong các
nước của Liên Bang, lãnh khởi xướng cách phục hưng tôn giáo mà nó dự phần, có
lẽ nó không biết một phong trào rộng lớn hơn và tổng quát hơn bao gồm cả Trung
hoa và Nhựt bổn.
Thật vậy, trong hai nước nầy, đáng kể là trong xứ
mặt trời mọc, người ta chú ý sự nẩy nở của một ngàn lẽ một giáo phái Tân Phật giáo mà nó thực
hành Thần linh học.
Giáo sư Chamberlain đã trình bày trước công chúng
Âu châu những triết lý khác nhau của phong trào tôn giáo ở Nhựt bổn.
Nội dung xã hội của Đạo Cao Đài ?
Đạo Cao Đài liên hệ hoàn toàn đến quần chúng, giới
giáo sĩ mới lúc đó được kết nạp trong số cựu Đốc phủ sứ, những địa chủ, những
công chức, những chánh trị gia, những nhà trí thức, những văn sĩ. Những chi
phái khác thì gồm những người thuộc giới trung lưu.
Phong trào nầy làm lo ngại cho giáo hội Công giáo,
bởi vì đối với họ và Chánh phủ, Đạo Cao Đài là một đối thủ quan trọng. Một nhà
chách mạng Việt Nam, phải chăng quả quyết rằng, " Đạo Cao Đài là tôn giáo Gandhi mà không có Gandhi."
Vả chăng, giáo lý đại cương của tín ngưỡng mới nầy
ở đó để chứng nhận ngược lại; sự lo âu lớn nhứt của tín đồ Cao Đài là tuân y
theo luật pháp và các qui tắc hiện hành. Đạo Cao Đài khuyên bảo tín đồ không
nên ganh tỵ với số phận của những kẻ giàu có. Thế rồi sao ? Tại sao có bao
nhiêu nỗi lo âu có thể phát sanh tại nơi gốc của phong trào nầy ?
Đây là những lý do theo ý kiến của tôi. Trước hết,
số đông đảo tín đồ là một trong những nguyên nhân chánh làm lay động chánh phủ
kể từ lúc khởi đầu phát triển Đạo Cao Đài. Kế đó là sự hiện diện của các phần tử
tiến bộ trong tân giáo hội là mối lo âu
của chánh quyền.
Thật vậy, một số cựu chiến sĩ dân chủ hay quốc gia
không sợ gia nhập vào đức tin mới. Hơn nữa, họ lại giữ vai tuồng hệ trọng trong
Đạo Cao Đài.
Số người nầy đếm được hàng trăm ngàn tín đồ được tuyển
mộ nhứt là trong từng lớp nông dân và công thợ. Sự tiếp xúc hằng ngày với quần
chúng và được cho biết về dĩ vãng của họ, những người lãnh đạo Cao Đài, một
cách tự nhiên, bàn cãi những vấn đề xã hội, những vấn đề thời sự.
Đó là phần cốt yếu của bài phóng sự nầy của báo La
Vérité, xuất bản ngày hôm nay bằng một quyển sách thật đẹp có tranh ảnh, - một
trong những tài liệu khách quan đầu tiên và hiếm có về "Phật giáo canh tân".
Đạo Cao Đài, bởi đặc tính Thần linh học, thường lẫn
lộn với những khuynh hướng tôn giáo mới của Trung hoa và Nhựt bổn về tính chất
thần bí. Chúng tôi có được nhiều tài liệu rất rõ ràng không cho phép chúng tôi
nghi ngờ :
Nước Trung hoa, từ nhiều thế kỷ, biết rõ về việc
cầu cơ (báo Psychic News, Luân đôn, ngày 8-4-1939).
Sự thờ cúng các Đấng Thần linh và sự thực hành các
phép thuật (báo Opinion, Saigon, ngày 1-7-1937).
Đức Đạt Lai Lạt Ma đã nói bằng một thổ ngữ của
nước Đức (báo La Ricerca Psichica,
Milan, tháng 11 năm 1938).
Về sự phục hưng tôn giáo ở Nhựt bổn (Vers une
économie fraternelle, Kagawa, trang 18).
Sự chiếu hình tinh tú, sự chấp bút, sự biến đổi vật
chất : Nam tước Meck chứng minh rằng, ở Trung hoa, người ta đã làm thí nghiệm
với những đồng tử giỏi nhứt (báo The Two Worlds, Manchester, ngày 16-12-1938).
Nhà văn nữ Pearl Buck tuyên bố rằng, Đông phương và
Tây phương phải dung hợp nhau (tạp chí The New-York Times Magazine (Nữu Ước
thời báo) (ngày 20-11-1938).
Cuộc thám hiểm khoa học của người Đức ở nước Tàu và
Thái lan (Gazette de Hongrie, Budapest, 29-10-38).
Cuộc tàn sát thú vật bởi người Do Thái (báo The Two
Worlds, ngày 7-7-1939).
Những Đại nhạc hội của Wesak (đại lễ của Phật giáo)
(The Occult Review, Luân đôn, năm 1939, trang 167).
Sự tồn sinh của quá khứ nơi người Nhựt (Tribune de
Genève, ngày 25-4-1939).
Le Kuatsu hay nghệ thuật của người Nhựt về việc gọi hồn
người chết trở về (O Astro, Thánh Paul, Ba tây, 10-38).
Thần linh học ở Trung hoa : Họ hồi sinh người chết
! (The Two Worlds, ngày 7-7-1939).
Cây ma quái ở Viễn Đông (nước Tàu), (The Two
Worlds, ngày 14-7-1939).
Thần đạo Nhựt bổn (Revue théosophique, Ba-lê, tháng
12 năm 1935).
Khổng Tử, Lão Tử và sự tồn sinh (báo Light, Luân
đôn, ngày 20-7-1939).
Phật giáo trong miền Bắc Ấn Độ và Miến Điện (báo
Light, Luân đôn, ngày 20-7-1939). .
. . vv . . . . . . . .
Nhưng sự chống đối giữa tinh thần Âu châu với những
quan niệm tôn giáo của Á châu thường
bùng nổ luôn.
Trong tạp chí La Nouvelle Revue (ngày 1-9-1935),
người ta có thể đọc thấy sự thú nhận về quyển sách tựa đề : Phật giáo, của ông Entai Tomomastu :
"
Khi giới thiệu với chúng tôi quyển sách Le Bouddhisme của ông Entai Tomomastu,
bạn tôi, dịch giả là ông Kui Matsuo, cũng chính là tác giả quyển sách : Các chi
phái Phật giáo của Nhựt bổn, cũng như
nhiều sách triết học và dịch thuật giá trị, ông Matsuo viết thơ cho chúng tôi :
“Quyển sách nầy không phải là một tác phẩm thông thái của một chuyên gia, nhưng
chỉ là một tác phẩm dành cho những người tân thời và những trí thức hoài nghi."
Mặc dầu giáo lý của Phật giáo được trình bày rất
giản dị, đối với chúng tôi, nó dường như
không phải là tác phẩm nầy, và nhứt là cái triết lý mà nó muốn đặt vào tầm tay của tất cả những người
nào có thể thấu suốt sâu xa những khối quần chúng Âu châu, cái nguyên lý “vô
ngã” và nguyên lý "nhân quả" mà những tín đồ Phật giáo lãnh hội
được đối với tâm trạng của những người Tây phương, bởi quá đối nghịch với những
quan niệm của đa số người luôn luôn thích ném lên cái thực thể có tên là "Số phận", trách nhiệm của những đau khổ của họ, hơn là
thừa nhận nơi đó cái chơn lý: "gieo
nhân nào thì gặt quả nấy."
Trong tác phẩm của ông Entai Tomomatsu, những gì
làm chúng ta phải ghi lấy sự chú ý một cách đặc biệt là: Ngoài tâm lý học của
Đức Phật mà tác giả khôi phục lại cái ý nghĩa sâu xa của con người, sự trình
bày ý định thực hiện bởi vài nhà trí thức Nhựt bổn muốn đem Phật giáo trở lại
cái nguồn gốc cao thượng của nó bằng cách giải tỏa những quan niệm của vài chi
phái liên hệ cho rằng, đối với các tín đồ, sự tụng kinh cầu nguyện, sự thiền
định ngồi kiết già và nhứt là sự dâng cúng các
phẩm vật tạo thành điều cốt yếu.
Phong trào nầy được nhiều người chấp nhận và có cảm
tình, nó dựa vào sự kiện mà Đức Phật, kể từ khi đắc đạo, luôn luôn quan tâm đến
công đức nơi các hoạt động xã hội hơn là sự tụng kinh cầu nguyện hăng hái hay
là sự tu khổ hạnh chuyên luyện nhứt.
Phong trào nầy, khi nó còn thuần túy Á châu. Xứng
đáng được mọi người trong nước chúng ta biết đến, bởi vì nó cho phép sự thích
ứng của Phật giáo trong đời sống thực tế, nó có thể tạo được nhiều hậu quả quan
trọng trong khắp thế giới.
Và nếu người ta xem xét không có một bản văn nào
hiện hữu giúp dễ hiểu biết Phật giáo thì người ta phải cám ơn ông Entai
Tomomatsu và dịch giả trung thực của ông đã cho chúng ta một tác phẩm để thế
cho lời giới thiệu vào sự nghiên cứu một triết lý đủ khả năng xuyên suốt không
chỉ một thời kỳ mà tất cả thời kỳ, như tác giả nói với chúng tôi.
Sự chống đối bùng nổ còn mãnh liệt hơn, khi có một
tin vặt đăng trên báo như vầy : "Những
bí mật của các vị Thánh ở Ba Tây" :
"Trong khi tờ báo "Bulletin des Amitiés spirituelles"
(Tạp chí của tình thân hữu tâm linh) (số 40 trang 17) chú trọng làm giảm bớt
đức tin của các siêu nhân và đem họ về nơi Tiểu Quỉ vương kiêu căng ở trong một
góc trời của Đấng Tạo Hóa và muốn soán
ngôi Thượng Đế, O Pensamento, tạp chí lớn đầu tiên của Thánh Paulo (Ba Tây)
kiểm điểm lại những năng lực phát triển bởi những vị đắc pháp thần thông, bị
khinh thường bởi Sédir (trang 396) và giáo phái cơ đốc của ông :
1. Khả năng liên hệ với những vật thể hành tinh của
hệ mặt trời;
2. Vũ trụ của chúng ta không còn bí ẩn đối với họ
vì lý do sự nhìn thấy bên trong của họ;
3. Sự biết được tương lai;
4. Khả năng hành động trên vật chất;
5. Sự truyền âm thanh đến một khoảng cách rất xa;
6. Ảnh hưởng giới hạn trên hành động của người
khác;
7. Đọc được tư
tưởng của người khác;
8. Hiểu được tự nhiên các thứ ngôn ngữ;
9. Khả năng kéo dài đời sống (thuốc trường sanh);
10. Sự lành khỏi các bịnh;
11. Năng lực phân thân. vv . . .
Đối với những kẻ tiểu đắc thần thông đáng khinh bỉ
nầy, bị đóng trại trong một góc nhỏ của Đấng Tạo Hóa, cái nầy không phải quá
xấu ! Nhưng có điều đau khổ - và người ta đóng vai trò gì - là lấy những khả
năng của những vị Thánh chống lại đạo đức của Đấng Christ, cáo giác họ như là
kẻ xung khắc, để rồi đi đến việc giữ vững tinh thần của giáo phái, bởi sự "dốt nát được vun trồng", thay
vì mở rộng cánh tay về phía mọi người, không phân cao thấp khác biệt ! Có
nhiều người không sẵn sàng thể hiện tình
huynh đệ khắp thế giới, người ta chỉ thấy quá nhiều bởi những giới hạn, bởi
những che khuất mà họ tìm cách bắt buộc người khác.
Báo O Astro ngày 1-5-1939 cho rằng vào năm 1926, ở
Nhựt bổn còn 71.281 ngôi chùa Phật được quản trị bởi 54.495 nhà sư; năm 1928 có
41.148.000 tín đồ Phật giáo trên tổng số
58.621.000 cư dân. Nơi đó, Thiên Chúa giáo thì thế nào trong quần đảo
Nhựt bổn ? Theo báo La Luz del Porvenir, có mượn các chi tiết trong tờ báo cáo
về Đại hội Thần linh học Oomoto Internacia (bằng thế giới ngữ), hôm nay bị giải
tán, chúng ta tin tưởng, và những vị lãnh đạo của họ bị truy nã và bị giam cầm,
60 năm truyền đạo bởi những nhà truyền giáo chỉ độ được 250.000 người Nhựt theo
đạo, con số cố định mặc dầu có sự gia tăng vĩ đại về dân số trong những năm vừa
qua. Cũng trong thời gian nầy, nhiều giáo phái mới và tôn giáo mới đặt căn bản
trên Phật giáo và Thần giáo thâu hút hàng ngàn tín đồ mới: như đạo Oomoto chẳng
hạn, có số tín đồ nhiều hơn Thiên Chúa giáo.
Tiếp Dẫn
Đạo Nhơn Gabriel Gobron
